Wyższe kary i nowe przestępstwa – czyli co wprowadzi nowelizacja Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw?

Rządowe Centrum Legislacji pracuje obecnie nad projektem nowelizacji Kodeksu karnego oraz niektórych innych ustaw, m.in. Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu karnego wykonawczego.
Zasadniczym powodem planowanych zmian, jak czytamy w uzasadnieniu projektu, jest „potrzeba wzmocnienia ochrony prawnokarnej w zakresie czynów godzących w tak fundamentalne dobra prawne jak życie i zdrowie człowieka, wolność seksualna czy własność.”

Dla osiągnięcia zakładanego celu projekt nowelizacji proponuje między innymi zaostrzenie kar, poprzez podniesienie górnego wymiaru kary pozbawienia wolności wobec najpoważniejszych przestępstw, wprowadzenie bezwzględnej kary dożywocia, bez możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia oraz wydłużenie okresów próby w przypadku skazanych na najwyższe kary.

Do kodeksu karnego wprowadzone mają zostać także nowe rodzaje przestępstw. Ponadto ustawodawca zapowiedział dalszą walkę z przestępcami gospodarczymi.

Co ma wprowadzić nowelizacja w proponowanym kształcie?

(1) Bezwzględne dożywocie

Wprowadzenie nowej kary w postaci bezwzględnego dożywocia oznacza umożliwienie skazania sprawcy przestępstwa na karę dożywotniego pozbawienia wolności, bez możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Do art. 77 k.k. dodany zostanie § 3 i 4 w brzmieniu: „§ 3. Wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności sprawcy za czyn popełniony przez niego po prawomocnym skazaniu za inne przestępstwo na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat, sąd orzeka zakaz warunkowego zwolnienia. § 4. Wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia sprawcy, jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób”.

Na bezwzględne dożywocie zostanie zatem skazany sprawca, który był już prawomocnie skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności za inne przestępstwo, był skazany na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat oraz sprawca, którego przebywanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.

(2) Warunkowe przedterminowe zwolnienie po 35, a nie po 25 latach

Obecnie sprawca skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności może starać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary pozbawienia wolności. Na skutek nowelizacji osoby skazane na dożywocie, będą mogły ubiegać się o wcześniejsze zwolnienie dopiero po 35 latach. Dla sprawców skazanych na karę pozbawienia wolności w wymiarze 25 lat lub surowszą, których sąd warunkowo zwolnił, okres próby wyniesie 10 lat. W razie zaś warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby będzie trwał dożywotnio.

Wydłuży się również okres przedawnienia karalności za zabójstwo – z 30 do 40 lat.

(3) Surowsze kary za najpoważniejsze przestępstwa

Głównym założeniem nowelizacji jest podwyższenie górnej granicy kary w przypadku najpoważniejszych przestępstw co ma stanowić wobec ewentualnych sprawców działanie prewencyjne. Zmiany zakładają także likwidację kary 25 lat pozbawienia wolności jako kary osobnej i wprowadzenie elastycznego wymiaru kar.


(4) Nowe przestępstwa

Kolejną zmianą jest propozycja wprowadzenia do części szczególnej Kodeksu karnego nowych przestępstw, jak:

  1. przygotowanie do zabójstwa, za które grozić ma kara pozbawienia wolności w wymiarze od 2 do 15 lat;
  2. przyjęcie zlecenia zabójstwa zagrożone karą pozbawienia wolności od 2 do 15 lat;
  3. uchylanie się od wykonania obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, za które przewidziana będzie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat;
  4. kradzież zuchwała zagrożona karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności bez względu na wartość skradzionej rzeczy.

(5) Walka z przestępcami gospodarczymi

Celem nowelizacji jest również dalsza walka z przestępcami gospodarczymi i popełnianiu przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu. Uwaga ustawodawcy skupi się na osobach przyjmujących korzyści majątkowe powyżej jednego miliona złotych, które będzie zagrożone karą pozbawienia wolności w wymiarze od 3 do 20 lat pozbawienia wolności. Za fałszowanie faktur VAT, których wartość przewyższa 10 milionów złotych, nowa ustawa przewiduje karę pozbawienia wolności od 5 do 25 lat. Nowy kodeks ma również skutecznie zapobiegać przestępstwom przeciwko mieniu publicznemu i funduszom.

Opisane wyżej zmiany należą do tych najdotkliwszych dla ewentualnych sprawców przestępstw. Mają stanowić skuteczne w ocenie jej twórców narzędzie ochrony istotnych wartości społecznych.