Zamieszczanie na stronach internetowych, portalach społecznościowych lub forach obraźliwych komentarzy lub opinii kierowanych pod adresem innej osoby potocznie zwane „hejtem” stanowi czyn karalny ścigany z oskarżenia prywatnego na podstawie art. 212 k.k. lub 216 k.k.
Co to jest zniesławienie?
Zgodnie z treścią art. 212 k.k. zniesławieniem jest pomawianie innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki nieposiadającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą te podmioty poniżyć w oczach opinii publicznej lub narazić je na utratę zaufania potrzebnego dla wykonywanego zawodu, posiadanego stanowiska lub prowadzonej działalności. Pomówienie musi odnosić się do jakiegoś postępowania innej osoby np. popełnienia przestępstwa, postępowania naruszającego zasady etyczne lub właściwości danej osoby – narkomania, alkoholizm, choroba psychiczna.
Osoba, która dopuszcza się zniesławienia podlega karze grzywny lub karze ograniczenia wolności – co do zasady oznacza to, że będzie to albo kara finansowa albo kara związana z wykonywaniem pracy na cele społeczne. Przesłanką zaostrzającą wymiar kary jest natomiast zniesławienie dokonane za pośrednictwem środków masowego komunikowania się, czyli np. strony internetowej, portalu społecznościowego, forum, ale też za pośrednictwem radia, prasy, telewizji. Wówczas zagrożenie karą dla sprawcy obejmuje również karę pozbawienia wolności w wymiarze do jednego roku.
Obok kary, Sąd może nałożyć na sprawcę obowiązek uiszczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
Ściganie przestępstwa zniesławienia odbywa się z oskarżenia prywatnego co oznacza, że pokrzywdzony sam, bez pośrednictwa organów ścigania, składa do sądu prywatny akt oskarżenia.
Art. 213 k.k. przewiduje, że nie ma przestępstwa zniesławienia, jeżeli zarzut podniesiony niepublicznie jest prawdziwy. Nie popełnia przestępstwa również kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Czym jest znieważenie?
Znieważenie jest przestępstwem polegającym na takim zachowaniu w stosunku do innej osoby w jej obecności lub choćby pod nieobecność, lub publicznie lecz w zamiarze, aby zniewaga do tej osoby dotarła, które według społecznie przyjętych ocen stanowi wyraz pogardy dla tej osoby lub uwłaczania jej czci. Znieważające zachowanie może zatem przybrać postać słowną jak używanie słów wulgarnych, ale może być wyrażone również za pomocą gestu, rysunku, fotografii (np. popularnych „memów”), symboli, znaków albo innego rodzaju środka przekazu. Przedmiotem ochrony art. 216 k.k. jest godność osoby fizycznej bez względu na jej płeć, wiek, status społeczny czy pochodzenie.
Za znieważenie sprawcy grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności. Ponownie, jak w przypadku zniesławienia, ustawodawca przewidział kwalifikowany typ znieważenia za pośrednictwem środków masowego przekazu, za który odpowiedzialność sprawcy może również prowadzić do orzeczenia kary pozbawienia wolności w wymiarze do jednego roku.
W razie skazania za znieważenie sąd może nałożyć na sprawcę obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
Przestępstwo zniewagi również ścigane jest z oskarżenia prywatnego.
W przypadku przestępstwa znieważenia ustawodawca przewidział, że jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego, albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną sąd może odstąpić (ale nie musi) od wymierzenia kary.
Podsumowanie
Powyższe rozważania oznaczają, że umieszczanie w Internecie obraźliwych komentarzy lub opinii na temat innej osoby nie pozostaje bezkarne. Podkreślenia wymaga również fakt, że w Internecie żadna osoba nie jest anonimowa i ustalenie sprawcy przestępstw zniesławienia lub znieważenia nie jest niemożliwe.
Obok dochodzenia odpowiedzialności sprawcy na gruncie postępowania karnego, pokrzywdzony może wszcząć również postępowanie cywilne o zadośćuczynienie, a w niektórych przypadkach również naprawienie szkody. Oznacza to dowolność pokrzywdzonego w wyborze drogi sądowej, jednak postępowania te nie wykluczają się wzajemnie i sprawca nie będzie mógł uchylić się od odpowiedzialności karnej twierdzeniem, że sprawa została rozpoznana wcześniej przez sąd cywilny.
Co istotne sąd wydający wyrok w sprawie o zniesławienie na wniosek pokrzywdzonego może podać wyrok do publicznej wiadomości. Sprawcy, który dopuścił się tego przestępstwa nie przysługuje wówczas ochrona prawna przed pomówieniem choćby z treścią.